We zien onszelf het liefst als mensen die rationele beslissingen nemen. De werkelijkheid leert echter anders. We kiezen vaak niet voor wat rationeel het beste voor ons is. Kijk maar naar hypotheken.
We kunnen het ons allemaal nog wel herinneren. Die goeie ouwe tijd van dure benzine en hoge hypotheekrentes. Rond 2013 betaalde je ongeveer 1,75 euro voor een liter benzine. Dat lijkt nu heel erg veel, omdat we tegenwoordig anderhalve euro al normaal vinden. Als de benzineprijs straks weer richting de 1,80 gaat, klagen we weer volop op verjaardagsfeestjes en bij de koffieautomaat op het werk. Het is maar wat je gewend bent. Hetzelfde zien we bij de hypotheekrente. In 1992 betaalde je meer dan 9 procent rente voor tien jaar vast. Nu vinden we een ultra lage rentestand van een paar procent heel normaal.
Het grootste deel van de huizenbezitters betaalt echter een rente van 4 procent of meer. Dat vinden ze te hoog, zo bleek deze week uit onderzoek. Deze groep ziet iedere week geldverstrekkers rentes aanbieden van slechts een paar procent, terwijl ze zelf het dubbele betalen. Dat gaat jeuken. Je zou dus denken dat deze mensen op zoek gaan naar een manier om hun rente omlaag te krijgen. Oversluiten dus. Opvallend genoeg is maar een zeer klein deel bereid dit te doen. Een reden is de boeterente die veel geldverstrekkers rekenen. Nog belangrijker is het feit dat het lastig is om over te stappen. Je moet naar een hypotheekadviseur, opnieuw naar de notaris en een taxatierapport laten opstellen. Blijven zitten, is supergemakkelijk. Je hoeft alleen het nieuwe voorstel van je geldverstrekker te tekenen bij het kruisje. Dat is dus ook wat het grootste deel van de huizenbezitters doet.
Niet vreemd, want uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen liever nu 10 euro ontvangen, dan morgen 11 euro. De reden is dat we kiezen met ons emotionele brein en niet met het rationele deel van onze hersenen. Ons emotionele brein wil nu bevrediging, want het heeft moeite met het voorstellen van de toekomst. Het wil nu zoveel mogelijk geld uitgeven, een toetje bestellen en een sigaret roken, terwijl ons rationele brein weet dat we moeten sparen en sporten en dat roken slecht is. Ons rationele brein sluit over naar de geldverstrekker waar het de beste deal kan behalen. Ons emotionele brein tekent bij het kruisje.
Met de interesse voor energiebesparing en zelfs de energieneutrale woning gaat het de goede kant op. Volgens Wigger Verschoor van ThuisBaas neemt dat sterk toe. Minder hard gaat het met de hypotheekfinanciering voor duurzame maatregelen, terwijl de mogelijkheid om hiervoor extra te lenen al jaren bestaat.
Het verzamelen en op orde krijgen van alle gegevens is vaak nog een reden dat een hypotheekaanvraag hapert. Digitalisering moet daar een einde aan maken. Een hypotheek in en dag wordt dan mogelijk, denkt Rick Wassenaar van MijnGeldzaken.nl.
Als je vroeger een huis kocht, hoefde je letterlijk geen cent mee te brengen. Ook de kosten die bij de aankoop kwamen kijken, zoals notaris- en afsluitkosten, financierde je gewoon mee in de hypotheek. Het hypotheekbedrag mocht in veel gevallen 125% van de executiewaarde van de woning zijn. De aankoopkosten waren ook nog aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Maar toen viel Lehman Brothers om, stortte de huizenmarkt in en werden veel mensen geconfronteerd met een woning die minder waard was dan de hypotheek die erop rustte.
Beleggers die voor de verhuur een woning kopen, zijn op dit moment de gebeten hond. Ze zouden huizenzoekers wegconcurreren en de prijzen opdrijven. In de politiek is er een roep om maatregelen, zoals een woonplicht voor huizenkopers, of een verhuurvergunning.