Het Financieel Stabiliteitscomité, dat risico’s voor de Nederlandse financiële stabiliteit signaleert en daaromtrent adviseert, roept hypotheekaanbieders en intermediairs op in actie te komen. Het in kaart brengen van de meest risicovolle klanten met een aflossingsvrije hypotheek is niet voldoende. Een gerichtere aanpak is volgens het comité noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de risico’s van deze hypotheekvorm binnen de perken blijven.
Al eerder waarschuwden Johan Conijn en Rik Op den Brouw voor de risico’s van de aflossingsvrije hypotheek. Het Financieel Stabiliteitscomité gaat nog een stapje verder. Het comité bestaat uit vertegenwoordigers van DNB, AFM en het ministerie van Financiën en staat onder voorzitterschap van de president van DNB. In de notulen die na afloop van de vergadering zijn gepubliceerd op de website van het comité, staat dat het Financieel Stabiliteitscomité hypotheekaanbieders en intermediairs oproept om gerichter aan de slag te gaan met de klanten die een aflossingsvrije hypotheek bezitten. Op dit moment zijn banken voornamelijk bezig met het in kaart brengen van de meest risicovolle klanten en die benaderen. Maar dat is in de ogen van het Financieel Stabiliteitscomité niet voldoende om de risico’s die bij een aflossingsvrije hypotheek komen kijken in de hand te houden.
Huishoudens moeten vóór het einde van de looptijd al inzichtelijk hebben hoe de financiële situatie er ná de looptijd uit komt te zien. Heeft iemand nog een baan of is diegene dan met pensioen? Hoe hoog is deze oudedagsvoorziening? Hoeveel spaargeld is er voorhanden? Zijn er beleggingen en welke waarde vertegenwoordigen ze? Wil iemand na verloop van tijd misschien kleiner gaan wonen? Allemaal vragen waar een antwoord op moet komen, wil er een waarheidsgetrouwe risico-inschatting met betrekking tot de aflossingsvrije hypotheek worden gemaakt.
Hypotheekaanbieders, waaronder verzekeraars, moeten volgens het Financieel Stabiliteitscomité een gerichtere aanpak ontwikkelen, die verder gaat dan het alleen maar in kaart brengen van de grootste risicogroepen. De hypotheekadviseur is volgens het comité een uitstekende partij om bij deze aanpak te betrekken, aangezien de tussenpersonen directer in contact staan met de klant dan hypotheekaanbieders. Het Financieel Stabiliteitscomité roept hen dan ook op om samen een gerichte aanpak te ontwikkelen, zodat aflossingsvrije hypotheken de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel niet verder in gevaar brengen.
Aanpak elementen
Het comité houdt het niet alleen bij een oproep, maar somt direct ook de nodige elementen op waaruit de aanpak zou moeten bestaan. Naast het vormen van de eerdergenoemde risicoprofielen, die noodzakelijk zijn om de bezitters van aflossingsvrije hypotheken in risicogroepen in te kunnen delen, roept het Financieel Stabiliteitscomité financieel adviseurs voornamelijk op om de klanten meer perspectief te bieden. Leg ze voor dat lagere rentelasten kunnen worden gebruikt om de aflossingsvrije schuld te verlagen. Bied de klanten op contactmomenten direct inzicht in hun situatie en wat zij kunnen doen om eventueel risico’s te verlagen.
Doordat aflossingsvrije hypotheekbezitters maar mondjesmaat aflossen én veel doorstromers aflossingsvrij blijven doorrollen, daalt de aflossingsvrije hypotheekschuld volgens het comité maar langzaam. Dit maakt dat de totale Nederlandse hypotheekschuld hoog blijft en de financiële stabiliteit gevaar loopt. Dit laatste omdat mensen in de laatste jaren van de looptijd mogelijk besluiten flink te gaan sparen of doordat ze massaal de woning verkopen wanneer het recht op hypotheekrenteaftrek afloopt, wat de huizenprijzen weer beïnvloedt.
