Familielening: Wat zijn de regels en hoe hoog mag de rente zijn?

Het was afgelopen maand groot nieuws binnen de hypotheekwereld. Het hof bevestigde de uitspraak van de Haagse rechtbank dat 9,5 procent rente voor een familielening ‘exorbitant hoog’ is. Een stel had in 2015 geld van een van de ouders geleend voor de aankoop van een huis. Het hof oordeelde echter dat een hypotheekrente van 4,5 procent in dit geval ‘meer dan genoeg’ zou zijn geweest. Gevolg: het stel heeft geen recht op renteaftrek.

Wijs klanten op de regels en de uitspraak van het hof

Financieel Planner Oskar Barendse kijkt niet op van deze uitspraak en ziet een rol voor adviseurs. “Een familielening is geen ongelimiteerde cash cow. Er zijn nu waarschijnlijk nog aardig wat familieleningen in omloop met een te hoge rente. Adviseurs doen er goed aan om klanten te wijzen op de regels en op deze uitspraak van het hof.”

Hoe werkt de familielening?

De naam verklapt het al. Met de familielening leen je geld van een familielid. Het zijn meestal kinderen die van ouders lenen om bijvoorbeeld een huis te kopen. Zo’n lening is fiscaal aantrekkelijk omdat ouders de betaalde rente - jaarlijks tot € 5.428 (bedrag in 2019) -  belastingvrij terug kunnen schenken. Tegelijkertijd kan het kind de betaalde rente wel aftrekken bij de aangifte inkomstenbelasting.

Regels om goed op te letten

Ook al is het een familielening; er moeten duidelijke afspraken gemaakt en vastgelegd worden in een overeenkomst. Om aanspraak te maken op die renteaftrek, moet de lening aan een aantal voorwaarden voldoen:

• het geld wordt besteed aan de aankoop, verbouwing of onderhoud van een huis;
• de lening wordt binnen 360 maanden afgelost;
• elk jaar wordt een deel van de lening afgelost (maak dit bedrag ook echt over);
• het jaarlijks af te lossen bedrag wordt vooraf bepaald en vastgelegd;
• eventueel toegezegde schenkingen zijn geen onderdeel van de overeenkomst;
• de afgesproken rente is ‘zakelijk’.

Wat is een ‘zakelijke rente’?

Over de term ‘zakelijke rente’ is altijd veel te doen als het gaat om de familielening. Uiteraard spreken beide partijen in een familielening het liefst een zo hoog mogelijke rente af. Dat maakt het fiscale voordeel alleen maar groter. Maar daar gaat de Belastingdienst niet in mee.

Hoe hoog mag de rente zijn?

Het vervelende is dat de Belastingdienst niet aangeeft hoe hoog die rente maximaal mag zijn. Het enige wat ze eisen is dat de rente ‘zakelijk’ is. Een oude uitspraak van het hof in Amsterdam geeft aan dat de zakelijke rente maximaal een kwart boven (of onder) de actuele bankrente mag liggen. Die bankrente moet wel horen bij de gekozen rentevaste periode en de risicoklasse waar de lening onder valt. 

Ouders moeten trouwens ook oppassen met rekenen van een te lage rente. Dit kan de fiscus beschouwen als een verkapte schenking. 

Familielening combineren met bancaire hypotheek

Een familielening kan overigens prima worden gecombineerd met een bancaire hypotheek. De bestaande familielening heeft wel invloed op het maximale bedrag dat je bij de bank kunt lenen. Echter, als de ouders schriftelijk aan de bank laten weten dat de betaalde rente wordt teruggeschonken, kan die invloed worden geminimaliseerd. Bovendien krijg je door deze combinatie mogelijk een lagere hypotheekrente, aangezien je minder geld hoeft te lenen bij de bank.